1-1-1980, 08:36

Uit de oude Doos

Vele Zeddamers zullen de komende dagen even stil staan bij de sloop werkzaamheden aan de oude dorpsschool. Nog eenmaal laten de autochtone bewoners die hun eerste en niet zelden enige onderwijsjaren in de...   Meer

10-2-1992, 05:08

Elfie & Mark van Ditshuizen

Gelderlander scoren hit in Duitsland met Carnavalskraker. Het was maar een grapje. Zeddam Vrijdag: Zoals met alles neemt Nederland afwachtende houding aan. Maar de Duitsers daarin tegen draaide de...   Meer

01-01-1955, 17:47

Uit het Boek Rondom Boven & Onderdorp

Schoenwinkel Markhorst Johan Markhorst en Marie Jansen uit Millingen a/d Rijn hebben het huis aan de Kilderseweg 6b in 1954/55 gebouwd. Marie kwam uit een schoenmakersfamilie. Ze leerde aan het eind van de...   Meer

Piet van Tol ' Het Tolhuis '

Uit De Graafschapbode

Zeddam kent allang geen slagboom meer.
(Graafschapbode 8 maart 1986)
Oude Herbergen zijn heel vaak bekende punten. Die iedereen in de streek kent. Namen zoals bijvoorbeeld de Radstake, 't Onland, De Roskam en de Tolhutte hebben bij eenieder een bekende klank. In zo'n tijdje verdient zeker ook 't Tolhuis in Zeddam plaats. In de volksmond spreekt men nog vaak van 'Piet van Tol' Toen midden in de 19e eeuw in de streek alom de eerste kunstwegen werden aangelegd en oude zandpaden met grint, slakken en basalt begaanbaar werden gemaakt, vergden deze wegen dagelijks onderhoud. Gaten moesten worden geslecht en vaak werden oudere zware houten blokken op de weg telkens verlegd, om spoorvorming door de karrenwielen te voorkomen. Om de investering van de verharding te bekostigen en in het levensonderhoud van wegwerkers te kunnen voorzien.werden op gezette afstanden langs deze wegen tolhuizen gebouwd. Kleine huisjes vlak aan de weg, meestal met een soort erker aan de voorgevel, van waaruit de weg kon worden overzien. Daarbij stond een slagboom, die tegen betaling volgens een vast gesteld tarief werd geopend voor paardenkarren, veel, fietsers, voetgangers, hondenkarren, et cetera De tijd was nog gemoedelijk en de tolbaas liep niet zo hard. Het kon gebeuren dat hij eerst rustig zijn werk afmaakte of zijn kopje koffie leegdronk en dan pas naar de tolboom kwam sloffen. Maar een rustpauze was altijd wel op zijn plaats. Daarom was bij zo'n klein tolhuis meestal een klein bierhuisje of kleine herberg in een kamertje aan de straatkant. ' Piet van Tol' De Zeddamse Tol op de kruising van de wegen Zevenaar/Didam-Beek Terborg en Doetinchem/Wehl 's-Heerenberg-Emmerik was een dubbele tol, waar dus voor beide verbindingswegen tolgeld werd geheven. Maar de tolheffing is hier al in de vorige eeuw ook weer gestaakt. Piet Pennards 'Piet van Tol' de vroeger eigenaar van het Tolhuis, kan zijn jeugd nog net herinneren dat de oude Tolpalen er stonden. Maar geld werd er toen al niet meer geïnd. Waarom deze tol zo vroeg gesloten is niet bekend. De tol bij wijnbergen bijvoorbeeld werd pas op oudejaarsavond in 1930 opgeheven. Het was een van de laatste in de omgeving. De tollen waren voor het moderne verkeer te lastig geworden. Ook Giezenaars tol, op de plaats waar bij Beek de weg van Zevenaar en de Berkenallee bij elkaar komen, is al begin deze eeuw opgeheven. Piet Pennards is een volle prater, Gezeten voor het raam van de bungalow, dat uitziet op het Tolhuis, vertelt hij zijn verhaal. In augustus 1918 kwam hij als 26-jarige knaapje uit 's-Heerenberg toevallig terecht in café-restaurant Juliana in Zeddam, zoals Tolhuis toen heette, Daar ving hij op dat eigenaar Lambert Geurtsen van plan was het pand van de hand te doen om in Stokkum een boerderijtje te kopen. En al op 13 september nam Piet met zijn vrouw Emma het eethuisje over. Dit stond toen nog helemaal in het groen, tussen fruitbomen en linde, en aan de straat stonden enkele huizen. Er was een grote tuin bij, waaruit in de beginjaren groente en fruit werden verkocht. 'Biljartkamer' In de kleine café ruimte ontbrak een kachel. De vaste gasten liepen 'winters door naar het privégedeelte om daar wat te nuttigen. Maar op den duur zaten daar zoveel mensen, dat besloten werd toch maar een kachel te kopen voor het café, Weer later kwam er een biljartkamer aan.' Tien van rood' was al gauw populair bij het jonge volk van Zeddam. De oudjaarsavond was in die tijd altijd een heel bijzonder evenement, verteld Piet. De vaste klanten brachten dan metworst mee en hij tapte voor hen bockbier. Een bekende verschijning was de agent Jan Daals, die nogal eens kwam controleren of het sluitingsuur in acht werd genomen. Die tijd was eerste tien uur, later elf uur en uiteindelijk twaalf uur. Lamberts Geurtsen had inmiddels een cafeetje in 's-Heerenberg en kwam Piet Pennards vragen of hij de naam Juliana mocht geven. Iedereen in de omgeving kende hem namelijk nog altijd alleen van Lambert van Juliana, zei hij. Dat was akkoord en zo kwam de aloude naam 't Tolhuis weer in zwang. 'Speeltuin' In 1930 zag Piet Pennards in Arnhem een speeltuin. Zoiets bestond in de boerenstreek nog niet. Hij zou daar verandering in brengen. Thuisgekomen bouwde hij een carrousel. Van oude telefoonpalen werden bootschommels gemaakt, een brug, ringen en rekstokken, een roetsjbaan (glijbaan) uitkijktoren en draaitrommels. Bij al die nieuwe attributen kwamen onder de bomen ook tafels en stoelen, zodat pa en ma hun spelend kroost in de gaten konden houden. Rondom kwamen rieten matten en een afdakje waar men onder kon gaan zitten. Ranja kogelflesjes waren in die tijd de dranken bij zulke gelegenheden. Een glaasje bier kosten vijftien cent. Voor een gulden kreeg men er zeven. Dus de fooi kwam toen van de kastelein in plaats van de klant. Bij de speeltuin was een houten snoepkraam. (Op de foto Piet Pennards met pony) Als lid van de 's-Heerenbergse gymnastiekvereniging Tabor was Piet Pennards een geoefende atleet. In zijn eigen nieuwe speeltuin gaf hij daarom gymles aan enkele buurjongens zoals Leo Krachten, Jan Derksen en ene Wiendels. Het Tolhuis groeide uit tot een bekende uitspanning. Elke zondag was er een concert in de speeltuin. Muziek verenigingen uit de buurt kwamen die verzorgen. Ook het bekende Ettens mannenkoor maakte hier furore, Toen Elten bij Nederland kwam werd het een drukte van jewelste. Uit Twente kwamen bussen vol mensen op weg naar Elten, Onderweg werd dan de speeltuin van 't Tolhuis aangedaan. Dat waren lange dagen, herinnert Piet zich, Duizend mensen per dag was heel normaal. ´ Brokken ´ Het Tolhuis kreeg in de naoorlogse jaren meer en meer faam als eethuis. In 1954 werd het Tolhuis overgenomen door de huidige eigenaar Gerrit van Raay. Diverse verbouwingen en uitbreidingen maakte van het oude herbergje een modern hotel-restaurant. Ook voor jaren geleden werd een belangrijke verbouwing gepleegd. Wat ook een grote verandering onderging was de wegkruising. Toen het verkeer toenam waren er bijna wekelijks ernstige autobotsingen in de omgeving, maar sinds de wegen zijn verbreed en het kruispunt van verkeerslichten en voorsorteerstroken is voorzien, is het veilig geworden. En waar eens de bekende speeltuin was, wordt nu geparkeerd, Tijden veranderen (Op de foto, Eerste bult naar 's-Heerenberg, Riet Berentsen link en Wil Pennards 1945)' De maandagmorgen club' We spraken met Wil Oorlog-Pennards (1929) meestal aan de hand van oude foto's over het tolhuis vroeger. Ze vertelde over haar ouders, Piet Pennards uit 's-Heerenberg en Emma Mos uit Emmerik. Piet fokte in de jaren 30 paarden en honden. Je had in dit café de zogenaamde maandagmorgen club. Deze zelfstandige Zeddamse ondernemers kwamen onder werktijd bijeen in werkkleding en vierde de blauwe maandag door allerlei spontane invallen. Het kon bijvoorbeeld zomaar zijn dat de club op het idee kwam ergens een feest te gaan te bezoeken. Zoals een kermis in Eindhoven. 'Wil, Thuis hielpen de kinderen altijd glazen spoelen, wat je maar kon. Ik herinner me de kermis, Als Jan van Uum van het pension aan de Terborgseweg (Nu Chinees) en Anna naar Brinks gingen. Als ze dan terugkwamen dan slingerde haar tasje alle kanten op. Van Uum was stratenmaker. Niemand begreep waar de pensiongasten daar allemaal sliepen. De pensionhouders gaven de beste slaapplaatsen aan de gasten. In de oorlog gingen we met de tram naar de mulo aan de Kapoenstraat in Doetinchem. Op een dag mochten we er niet in en bleek het om een transport van joden te gaan. Ik zie nog voor me hoe een kind met de neus tegen het raam gedrukt zat. In 1945 stopte er een vrachtauto uit het Kamp Rees bij ons, De vrijgelaten kamp bewoners huilde. Om ze wat op te beuren speelde Jan Pap (Bisselink) het Wilhelmus uit het hoofd op de piano, maar het gevolg was dat ze nu nog harder gingen huilen. De Duitsers parkeerde bij ons onder het groen en door geallieerde beschietingen vloog het huis in brand.

Het ontstaan van de Zeepkisten race

31-01-2024, 08:32

Molenbultrace

Uit het boekje Mollenbultrace 2006 Zeepkisten vlogen van bovendorp naar beneden. In de jaren 50 kende Zeddam op Koninginnedag een sensationeel onderdeel: De zeepkisten race. Een prachtige gelegenheid voor...   Meer

01-01-1955, 17:54

Uit het Boek Boven & Onderdorp

Het zand was niet aan te slepen. Het zandgat ontstond door afgraving, Zo verkocht de zanbuul Peters veel geel zand uit het gat. De mensen strooide in die tijd nog wel zand op de keukenvloer. Jan Engelbarts...   Meer

12-4-1989, 22:57

Uit de oude doos

Parochiehuis Zeddam tegen de vlakte Zeddam. Het voormalige parochiehuis aan de 's-Heerenbergseweg zal binnen enkele dagen geheel verdwenen zijn. Deze week hebben slopers de hamer ter hand genomen en zijn...   Meer

3-6-1995, 13:35

Uit de Oude doos '' Zeddam wacht een openhartoperatie ''

Zeddam wacht op een openhartoperatie Zeddam een dorpje in het Montferland op de grens van de achterhoek met Duitsland. Wacht een openhartoperatie, Niet dat het hart van het met 2500 inwoners niet klopt. Dat...   Meer

1922, 06:54

De Jongens school Beeldbepalend in het bovendorp was het in de vorige eeuw de oude jongenschool. Deze dateerde samen de woning voor het schoolhoofd van 1922. Pastoor Meijer vooral was een groot voorstander van...   Meer

01-01-1957, 17:40

Uit het Boek Boven & Onder dorp

Slagerij Daals Slagerij Daals begon met de overgrootvader van Frans Daals aan de 's-Heerenbergseweg, maar de volgende generatie, opa Jan Daals, was veldwachter. Vader Nol nam het huis over. Op de foto's van...   Meer

01-01-1960, 17:44

Uit het boek Boven & Onder Dorp

Uit het Boek Rondon Beneden en Boven Dorp Zeddam Garage Tonnie van Remmen. Vanuit de Benedendorpstraat heeft Tonnie van Remmen de werkplaats voor fietsen, bromfietsen en het verhuren van auto´s van zijn vader...   Meer

11-01-1980, 20:08

Gij kunt ow kont niet keren

Opeens dacht ik, Ik moet een plaatje maken. (1980) ''s Nachts om twee uur schoot het opeens door me heen. Ik moest een plaat maken. Van 2 tot 4 uur was ik op. Ik kon de slaap niet vatten. Toen heb ik de tekst...   Meer

15-1-1954, 15:36

Uit de oude doos

Dokter Kok, Wat is een man zonder hobby. Bij het indrukwekkende woudland (bos) van Montferland ligt het plaatsje Zeddam. En in dit stille dorp, vrij dicht bij de oostelijke grens, staat een groot huis waar...   Meer

23-10-1980, 08:40

Uit de Oude Doos

Aanpak Zeddam Noord wacht op GS Woningbouwvereniging Bergh is actief op alle fronten. Zeddam Gilderbongerd de nieuwe naam voor bestemmingsplan Zeddam-Noord. Waar totaal 149 woningen zullen worden gebouwd. Is...   Meer

01-01-1959, 17:35

Uit het Boek Boven & Onder dorp

Bakkerij Averdonk Uit het Boek rondom boven en onder dorp Zeddam. Bennie en Trees Averdonk uit Lichtenvoorde hebben bakkerij/kruidenierszaak in 1959 van de familie Veltmaat voor tien jaar gehuurd. Eef Derksen...   Meer

01-01-1909, 17:38

Uit het Boek Boven & Onder dorp

Bakkerij Seegers aan de Kilderseweg 6 Johannes Wilhelmus van Groningen, geboren in 1870,bouwde in 1909 een bakkerszaak aan de Kilderseweg. Na de verkoop aan Gerrit Seegers uit Loil bouwde van Groningen in 1939...   Meer

01-01-961, 17:51

Uit het Boek Rondom Boven & Onder Dorp

Jan Ten Holder & Loffel Annie Jan ten Holder(1929) uit Stokkum kwam uit een gezin met drie zussen. Na de lagerschool ging de jongen Jan naar de ambachtschool voor elektrotechniek in Doetinchem. Na zijn Diploma...   Meer

28-12-2023, 04:26

Uit het boek Rondom boven en onder dorp Zeddam

Uit het boek Rondom boven en onder dorp Zeddam. Het bedrijf van Ditshuizen Bouwmaterialen is opgericht rond 1900 en heeft zich vanaf die tijd steeds verder ontwikkeld. Begonnen met de paardentractie en enkele...   Meer